Gdańsk jest niewątpliwie urokliwym miastem oferującym wiele ciekawych miejsc. Jest również miejscem, gdzie rozpoczęła się II wojna światowa, co dodaje mu dodatkowego historycznego znaczenia. To miasto portowe położone nad Morzem Bałtyckim znane ze swojej bogatej historii, malowniczej starówki i wielu ciekawych zabytków, które podróżni powinny zwiedzić, będąc w tym pięknym mieście. Jego słynne zabytki to m.in. Długi Targ z renesansowymi kamienicami, Ratusz Głównego Miasta, Brama Zielona, Kościół Mariacki i wiele innych, które zostaną wymienione poniżej.
1. Dwór Artusa
Będąc w Gdańsku, na pewno warto udać się w to miejsce. Gdański Dwór Artusa, zbudowany został w XIV wieku, a bardziej rozbudowany w 1477 roku po pożarze. Był ważnym ośrodkiem życia towarzyskiego i handlowego miasta. Zaprojektowany na wzór legendarnego i wszystkim znanego Okrągłego Stołu rycerzy króla Artura, przyciągał zamożny patrycjat, kupców i rzemieślników. Po wcześniej wspomnianym pożarze fasadę przebudowano w manierystycznym stylu, zdobiąc ją medalionami z portretami królów. Wnętrze dworu zachwyca ogromnym, renesansowym piecem kaflowym, ozdobionym malowanymi kaflami przedstawiającymi wybitnych władców europejskich oraz personifikacje cnót i planet. Obecnie Dwór Artusa jest częścią innego miejsca, które warto odwiedzić. – Muzeum Historycznego Miasta Gdańska.
2. Fontanna Neptuna
Fontanna Neptuna, stanowiąca symbol Gdańska od 1633 roku, została zainicjowana przez burmistrza Bartłomieja Schachmanna i do teraz stanowi ciekawy zabytek i atrakcję dla zwiedzających. Jej postać, nawiązująca do związków miasta z morzem, została wymodelowana przez Petera Husena i Johanna Rogge’a, a odlana w 1615 roku w Augsburgu. Projekt fontanny opracował Abraham van den Blocke. Otaczająca ją krata powstała w 1634 roku. Potem przechodziła kolejne modernizacje. W latach 1757-1761 Johann Karl Stender przekształcił misę i cokół fontanny w duchu rokoka, dodając liczne stwory morskie. Fontanna doczekała się też swoich legend. Według jednej z legend gdańskich to Neptun miał przyczynić się do powstania słynnej nalewki Goldwasser, uderzając trójzębem w wodę i rozbijając złoto na drobne płatki, które zdobią ziołowy likier. Zrobił to, ponieważ oburzył się, że do fontanny wrzucane są przez ludzi monety. Nie mniej na pewno to miejsce, które zdecydowanie warto zobaczyć.
3. Dom Uphagena
Dom Uphagena jest unikalnym i bardzo dobrym przykładem odtworzonej kamienicy mieszczańskiej w Gdańsku. Został pierwotnie wzniesiony w XV wieku, jego relikty można znaleźć w piwnicach obecnego budynku. Przez wieki jego istnienia zmieniało się tu wielu właścicieli, a sam dom przeszedł liczne przekształcenia. Przykładowo w 1775 roku nabył go i przebudował Johann Uphagen, kupiec, historyk amator i bibliofil. Z kolei po jego śmierci, kamienica pozostała w rękach rodziny i zachowała się niemal niezmieniona do początków XX wieku. Natomiast w 1911 roku uruchomiono w niej muzeum wnętrz, funkcjonujące do 1944 roku, kiedy z powodu zbliżających się działań wojennych na tym terenie przeniesiono wyposażenie w okolice Gdańska. W 1981 roku dom przekazano Muzeum Historycznemu Miasta Gdańska, a po pracach konserwatorskich został otwarty dla zwiedzających 7 czerwca 1998 roku. Wnętrza zachowały wiele pierwotnych elementów, takich jak boazerie, czy piece, zrekonstruowano tkaniny i upięcia okienne. Meble, instrumenty muzyczne, obrazy i ceramika pochodzą głównie z XVIII wieku. Co miesiąc, w ostatnią niedzielę, odbywają się tu koncerty z cyklu „Muzyczne niedziele w Domu Uphagena”. Jest to zatem nie tylko ciekawy zabytek, ale również miejsce, w którym można „zażyć” odrobinę muzyki.
4. Bazylika Mariacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku
Obiekt ten jest nazywany „koroną miasta”, jest niezwykłą świątynią gotycką. Wystarczy wspomnieć, że to największa w Europie świątynia gotycka zbudowana z cegły. Cała konstrukcja powstawała przez 159 lat w różnych etapach od 1343 do 1502 roku. Wnętrze tego majestatycznego budynku jest pełne doskonałych dzieł sztuki, obejmujących zarówno okres średniowiecza, jak i baroku. Można tu podziwiać m.in. kamienią Pietę z około 1410 roku, kopię Sądu Ostatecznego namalowanego przez Hansa Memlinga w 1472 roku oraz zegar astronomiczny autorstwa Hansa Düringera z lat 1464-1470. Nie można pominąć również ołtarza głównego, stworzonego w latach 1510-1517 przez mistrza Michała z Augsburga. Budowla ta ma imponującą długość 105,5 metra, włącznie z przyporami wieży, które sięgają 30 metrów nad posadzkę. Wieża kościoła, mająca 77,6 metra wysokości (82 metry do kalenicy dachu), wieńczy widokowa galeria, z której rozciąga się zapierający dech w piersiach widok na piękną panoramę miasta Gdańsk. Trzeba też dodać, że aby dostać się na galerię, trzeba pokonać prawie 400 stopni! Zatem nie jest to wycieczka dla każdego. Co więcej, bazylika ta jest dostępna również dla osób niewidomych. Na pewno koniecznie trzeba też zwrócić uwagę na stojącą przed kościołem brązową makietę w skali 1:100.
5. Ulica Mariacka
Nie jest to zwykła ulica, jaką można spotkać w każdym innym mieście. To jedna z najpiękniejszych, a w opinii wielu najpiękniejsza ulica w Gdańsku prowadząca od Kościoła Mariackiego do Długiego Pobrzeża, zamykana przez średniowieczną gotycką Bramę Mariacką. To bez wątpienia wyjątkowe miejsce, które dodatkowo stanowi doskonały przykład historycznej zabudowy miasta, charakteryzującej się przedprożami zdobionymi rzygaczami oraz wąskimi, bogato dekorowanymi fasadami kamienic, które kiedyś należały do zamożnych kupców i złotników. Malownicza sceneria ulicy od dawna inspiruje zarówno pisarzy, jak i malarzy, a także była tłem dla historycznych wydarzeń, włączając w to sceny z popularnego kiedyś filmu „Stawka większa niż życie”. Będąc tu, warto także odwiedzić Izbę Mikołaja Kopernika w Kamienicy Gotyk oraz Muzeum Archeologiczne znajdujące się w pięknym Domu Przyrodników.
6. Ratusz Starego Miasta
Mówiąc o Gdańsku oraz jego wspaniałych budowlach, to najokazalszą oraz najcenniejszą budowlą świecką jest Ratusz Głównego Miasta, pełniący funkcję siedziby władz miejskich. Jego budowa rozpoczęła się już w 1379 roku i trwała bardzo długo, bo aż do 1492 roku, czyli nie przeżył nikt, kto mógł zobaczyć początkową konstrukcję i ostatecznie ukończoną budowlę. Wieża ratusza, wznosi się na imponującą wysokość 80 metrów, a została zwieńczona hełmem stworzonym przez mistrza Dirka Danielsa z Zelandii, a na jego szczycie znajduje się metalowy, złocony posąg króla Zygmunta Augusta. Trzy skrzydła dziedzińca zostały ukończone w latach 1593-96. Pod koniec XVI wieku na jednym z narożników umieszczono zegar słoneczny z łacińską sentencją „Cieniem są dni nasze”. Pomimo doszczętnego zniszczenia w czasie II wojny światowej i to pod jej sam koniec w 1945 roku, został zrekonstruowany, ale prace trwały aż do roku 1970. Obecnie ratusz pełni funkcję siedziby Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Wnętrza budynku zachowują charakterystyczny styl manieryzmu niderlandzkiego, a szczególnie robiącą wrażenie częścią jest Wielka Sala Rady, znana również jako Sala Czerwona, uważana za jedno z najbogatszych nowożytnych wnętrz ratuszowych. Jej wystrój jest dziełem wybitnych mistrzów takich jak:
- Hans Vredeman de Vries,
- Izaak van den Blocke,
- Simon Herle.
Na stropie sali znajduje się 25 obrazów autorstwa Izaaka van den Blocke o wyjątkowej wymowie symbolicznej, z których najbardziej znanym jest „Apoteoza Gdańska”.
7. Stary żuraw portowy
Zabytek typowo portowy, jak przystało na miasto portowe. Co go wyróżnia? To największy dźwig portowy średniowiecznej Europy, a obecnie jeden z najbardziej charakterystycznych obiektów Gdańska. Zlokalizowany jest nad Motławą. Swój obecny wygląd, który mogą podziwiać turyści, zyskał w latach 1442 – 1444. Można również zobaczyć go z wewnątrz, gdzie znajduje się zrekonstruowany, ale nadal działający mechanizm napędowy, czyli potężne drewniane koło. Ciekawy zabytek, który warto zobaczyć na własne oczy.
8. Złota Kamienica
Piękna budowla, uważana przez niektórych za jedna z najpiękniejszych budowli gdańskich. To, co warto o niej wspomnieć, to fakt, że została wzniesiona dla burmistrza Jana Speymanna, znanego jako zamożny kupiec i patron sztuki, oraz jego żony Judyty z Bahrów. Prawdopodobnie powstała przez 1609 rokiem, a projektantem był Abraham van den Blocke, który również odpowiadał za część rzeźbiarskiego wystroju, zakończonego w 1618 roku. Kamienica słynie głównie ze swojej bardzo bogato zdobionej fasady. Podobnie jak jeden ze wcześniejszych zabytków ma ona swoją legendę. Legenda, która mówi o pojawiającej się postaci w korytarzach budynku – duch pięknej Judyty Speymann, która rzekomo szepcze: „Czyń sprawiedliwie, nikogo się nie lękaj”. Duch kobiety jednych turystów przyciągnie, z kolei inni mogą mieć obawy przed zwiedzaniem takiego obiektu. Można go zatem też polecić fanom zjawisk paranormalnych.
9. Kaplica Królewska
Bez większej przesady można powiedzieć, że to obiekt wyjątkowy, bo to jedyna świątynia barokowa znajdująca się na Głównym Mieście Gdańska. Jej powstanie było inicjatywą króla Jana III Sobieskiego, który zlecił budowę tymczasowej kaplicy katolickiej dla wiernych parafii Kościoła Mariackiego, który wówczas był w rękach protestantów. Świątynia ta, autorstwa gdańskiego budowniczego Barthela Ranischa, powstała w latach 1678-1681 według projektów architekta królewskiego Tylmana z Gameren. Z kolei rzeźby fasady w stylu barokowym zostały wykonane przez Andreasa Schlütera Młodszego. Warto również zaznaczyć, że przy zbiegu ulic Grobla I i św. Ducha, naprzeciwko Kaplicy, w 2009 roku postawiona została Fontanna Czterech Kwartałów, symbolizująca cztery historyczne kwartały Gdańska:
- Szeroki,
- Wysoki,
- Rybacki,
- Kogi
Miejsce to ma też swoich strażników, są nim cztery lwy, będące symbolem miasta. Jeżeli chodzi o projekt fontanny, jest on dziełem artystek rzeźbiarek Ewy Koprowskiej i Lucyny Kujawy.
10. Kościół Rektorski Ojców Karmelitów pw. św. Katarzyny
Kolejny wyjątkowy budynek, jest to najstarszy kościół parafialny Starego Miasta, znany również jako Matrona Loci, co oznacza w wolnym tłumaczeniu „matka kościołów” lub „matka miasta”. Został wzniesiony w latach 1227-1239 z fundacji książąt gdańsko-pomorskich i znacznie rozbudowany w XIV wieku. Do 1944 roku kościół zachwycał swoim wyposażeniem, zawierającym wiele cennych zabytków gotyckich, manierystycznych i barokowych. Niestety, w 1945 roku uległ zniszczeniu, na szczęście po pewnym czasie został w całości odrestaurowany i obecnie mogą go podziwiać turyści z Polski, jak i z całego świata. Wnętrze kościoła warto odwiedzić ze względu na obrazy autorstwa Antona Möllera i Izaaka van den Blocke’a oraz grobowiec i epitafium słynnego astronoma Jana Heweliusza. Na wysokiej 76-metrowej wieży kościoła znajduje się pięknie brzmiący carillon, a w samej wieży mieści się również Muzeum Zegarów Wieżowych, które oczywiście także warto zwiedzić.
11. Pomnik Poległych Stoczniowców 1970
Obiekt o historycznym znaczeniu, tragedii ludzkiej, ale też odwagi w walce o wolność i lepsze czasy. Wszystko to miało miejsce w grudniu 1970 roku, kiedy to rozpoczęły się strajki robotnicze, krwawo stłumione przez ówczesne władze. Widniejące majestatyczne trzy krzyże z kotwicami są symbolem nadziei, ale również pamięci o ofiarach tamtych krwawych wydarzeń. Pomnik na też swoją dalszą historię, bowiem jego powstanie u bram stoczni było żądaniem i jednym z najważniejszych postulatów strajkujących stoczniowców gdańskich prawie 10 lat później w sierpniu 1980 r. Wspomniane wcześniej krzyże mają 42 m wysokości i ważą prawie 140 ton. Natomiast u „stóp” pomnika składają kwiaty wszystkie oficjalne delegacje odwiedzające Gdańsk, aby uczcić poległych.
12. Latarnia Morska Gdańsk Nowy Port
Jest jedna z najpiękniejszych latarni na Morzu Bałtyckim. Została oddana do użytku w 1894 roku, przez wiele lat wskazywała statkom wejście do portu gdańskiego, bo aż do roku 1984. Wnętrze latarni zachwyca pięknie zachowanymi historycznymi urządzeniami optycznymi oraz wystawą „Latarnie morskie Gdańska na przestrzeni wieków”. Z góry latarni rozciąga się widok na Port Gdański, Westerplatte oraz całą Zatokę Gdańską, aż po Gdynię i Hel. Ma ona 27 metrów. Pełniła potrójne zadanie:
- funkcję latarni morskiej,
- wieży pilotów portowych,
- była bazą kuli czasu, która została usunięta w 1929 roku.
Wspomniana kula czasu była niezwykłym narzędziem, umożliwiającym kapitanom statków stojących na redzie precyzyjne nastawienie chronometrów okrętowych, co było niezbędne do dokładnej nawigacji. Dla fanów morskiej architektury zabytek jest praktycznie obowiązkiem.
13. Brama Wyżynna
Jest to brama, która otwiera tak zwaną Drogę Królewską. Ostała zbudowana przez Hansa Kramera, jako element nowożytnych fortyfikacji wzniesionych w latach 1571-1576. Swój dzisiejszy wygląd i kształt, który mogą podziwiać zwiedzający, zyskała w 1588 roku, dzięki przebudowie przeprowadzonej przez – Flamandczyk Willem van den Blocke.
14. Zielona Brama w Gdańsku
Brama została wzniesiona w latach 1568-1571 przez Regniera z Amsterdamu i Hansa Kramera z Drezna, jednak ciekawostką jest to, że zanim ją zbudowano stała tu najstarsza gdańska brama Kogi rozebrana w latach 1564-1568. Zielona Brama w Gdańsku początkowo była siedzibą monarchów wizytujących miasto. Obecnie natomiast jest fajnym zabytkiem i ciekawą atrakcją turystyczną dla przyjezdnych.
15. Katedra Oliwska
Kościół Trójcy Świętej, Najświętszej Marii Panny i św. Bernarda powstał jako świątynia cysterska w XIII wieku. Po wielkim pożarze mającym miejsce w 1350 roku został odbudowany w stylu gotyckim, zachowując tę formę do dzisiaj i właśnie w takiej formie mogą go podziwiać wszyscy zwiedzający. Chociaż gotyckie wyposażenie spłonęło w 1577 roku, to obecne, barokowe elementy są niezwykle imponujące i można powiedzieć, że niczym nie ustępują. Katedra Oliwska, mierzy aż 107 metrów i co warte podkreślenia czyni ją to najdłuższym kościołem w Polsce. Niezwykłą ozdobą jest rokokowy prospekt organowy z lat 1763-1788.
