Żubr jest największym ssakiem lądowym żyjącym na terenie Europy, który zamieszkuje środowiska leśne, jest motywem wielu herbów od wieków, a także symbolem Białowieskiego Parku Narodowego. Te niesamowite zwierzęta fascynują człowieka od lat, dlatego warto lepiej je poznać. Poniżej znajduje się 30 ciekawostek na temat żubrów.
1. Tytuł największych ssaków lądowych w Europie żubry zawdzięczają temu, że samce mogą w kłębie mieć aż 170 centymetrów wysokości i ważyć nawet do 700 kilogramów. Samice są znacznie mniejsze i standardowo ważą około 450 kilogramów.
2. W Polsce żyje obecnie niemal dwa i pół tysiąca żubrów, z czego większość znajduje się na wolności, a konkretnie na terenie Puszczy Białowieskiej. Nieco ponad dwieście osobników żyje obecnie w zamkniętych hodowlach. Populacja światowa wcale nie jest dużo większa, a wynosi obecnie około dziewięć tysięcy żubrów.
3. Podstawę diety żubra stanowią rośliny zielne i trawy. W okresie zimowym, kiedy organizm potrzebuje urozmaicenia, żubry jedzą również kora i pędy niektórych drzew. Dorosłe osobniki jedzą około sześćdziesięciu kilogramów pożywienia na dzień.
4. Mniej więcej w okolicy trzeciego roku życia samice są dojrzałe płciowo. Samce również, ale w rozrodzie uczestniczą dopiero między siódmym w dwunastym rokiem życia. Rywalizacja samców czasami kończy się śmiercią słabszych osobników, zaś ciąża trwa mniej więcej dziewięć miesięcy.
5. Żubry mogą być niebezpieczne dla człowieka, a dotyczy to przede wszystkim samic z młodymi.
6. W okresie średniowiecza polowania na żubry były bardzo popularne, a w rezultacie w XX wieku gatunek ten niemal całkowicie wyginął. Dopiero inicjatywa Polaków i zainteresowanie tematem przedstawicieli innych państw spowodowały, że udało się ocalić żubry.
7. Pierwotnie żubry preferowały otwarte tereny. Dopiero zmiany związane z ociepleniem klimatu spowodowały, że przeniosły się na tereny leśne. Okazuje się jednak, że lasy wcale nie są dla nich najlepszym miejscem do życia, ponieważ nie ma w nich wystarczającej ilości pożywienia dla tak wielkich i wymagających zwierząt. W rezultacie podczas najmroźniejszych zim żubry są dokarmiane przez ludzi.
8. Wielkie gabaryty sprawiają, że żubry praktycznie nie mają naturalnych wrogów. Jedynym zagrożeniem dla nich przez wieki był człowiek.
9. Mięso żubrów jest jadalne, a w średniowieczu było serwowane na dworach w dni niepostne. Prawo do polowania posiadali jednak tylko przedstawiciele stanu rycerskiego, a później szlachty, dlatego większość ludzi nie znała jego smaku. Dziś wciąż się je jada, ale w jeszcze mniejszych ilościach, a w smaku przypomina ono wołowinę.
10. Kolejna ciekawostka mówi o tym, że mięso żubra było bardzo popularne wśród żołnierzy podczas pierwszej wojny światowej, co miało katastrofalny skutek dla populacji żubra na świecie.
11. Na wolności żubry żyją ponad dwadzieścia lat, a w niewoli około trzydziestu. Samice żyją dłużej od samców.
12. Stada żubrów składają się z ośmiu do trzynastu osobników, a młode są do stada włączane przez matkę natychmiast po urodzeniu.
13. Żubry muszą pić codziennie, aby procesy trawienne przebiegały prawidłowo. W okresie zimowym zdarza im się kopytami kruszyć lód, aby dostać się do wody.
14. Żubroń to nazwa określająca krzyżówkę żubra i bydła domowego. Po raz pierwszy został wyhodowany w połowie XIX wieku przez Leopolda Walickiego.
15. Samice żubra zachodzą w ciążę raz na dwa lata, a młode karmione są przez matkę przez rok.
16. W XII wieku na terenie Anglii wyginęły wszystkie żubry. Za tę katastrofę odpowiedzialny był człowiek. Na terenie Polski już w XVI wieku pojawiały się pierwsze dekrety mające na celu ochronę tego gatunku. W XIX wieku ochroną objął żubry rosyjski car Aleksander I Romanow.
17. W 1920 roku zabito ostatniego przedstawiciela żubra nizinnego żyjącego na wolności. Gatunek udało się odtworzyć wyłącznie dzięki osobnikom żyjącym w niewoli.
18. W dwudziestoleciu międzywojennym dzięki Polakom powstało Międzynarodowe Towarzystwo Ochrony Żubra. Po zakończeniu działań wojennych związanych z drugą wojną światową Polska stała się jednym z najważniejszych na świecie centrów hodowli żubra. Dziś żubr europejski na całym świecie podlega ścisłej ochronie gatunkowej.
19. W jaskini Altamira w północnej Hiszpanii znajdują się malowidła, które uznaje się za najstarszy zachowany wizerunek żubra. Badacze szacują, że niektóre z nich powstały ponad trzydzieści tysięcy lat temu.
20. W 2008 roku w Pszczynie powstała Pokazowa Zagroda Żubrów, gdzie można podziwiać nie tylko przedstawicieli tego gatunku, ale również daniele, sarny, muflony, jelenie szlachetne i wiele gatunków ptaków. Nieco później podobna placówka powstała w Bieszczadach.
21. Żubry symbolizują potęgę, siłę przyrody i odwagę, dlatego na przestrzeni stuleci bardzo często ich wizerunek pojawiał się w herbach miast, instytucji i rodzin. Żubr znajduje się również w herbie Rumunii, ponieważ symbolizuje tradycje Mołdawii, gdzie żubry wyginęły już w XVII wieku. Z kolei w latach pięćdziesiątych XX wieku w Polsce ukazał się pierwszy znaczek pocztowy z wizerunkiem żubra.
22. Badania dowodzą, że żubr europejski w takiej formie, jaką znamy dzisiaj, istnieje mniej więcej od 120 tysięcy lat. To właśnie wówczas żubr pierwotny skrzyżował się z turem.
23. Najbardziej charakterystyczną cechą żubrów jest ich budowa ciała. Samiec ma bardzo rozbudowaną przednią część ciała i widoczny garb, przez co sprawia wrażenie jeszcze potężniejszego i silniejszego.
24. Żerowanie i poszukiwanie jedzenia zajmuje żubrom aż siedemdziesiąt procent ich całego czasu.
25. Rogi żubra mogą zdradzać jego wiek. Naukowcy dowiedli, że rogi żubra osiągają pełnię rozkwitu u osobników dojrzałych, a więc mających mniej więcej siedem lat. U dziesięcioletnich samców rogi najczęściej bywają lekko stępione, co najczęściej jest skutkiem tarcia rogami o drzewa.
26. Żwacz żubra to jeden z jego przedżołądków. Organ ten może mieć pojemność nawet do stu litrów.
27. Jednym z bliskich krewnych żubra jest amerykański bizon, ale różni się od żubra europejskiego jeszcze masywniejszą głową, krótszymi nogami i znacznie bujniejszą sierścią.
28. Żubry kojarzą się z dość ospałymi i powolnymi zwierzętami. Ostatecznie nie muszą być zwinne, biorąc pod uwagę fakt, że inne zwierzęta raczej na nie nie polują. Biegają więc niechętnie, ale jeśli im się zdarza, to mogą biec z prędkością sześćdziesięciu kilometrów na godzinę.
29. Choć najwięcej żubrów w Polsce jest na terenie Puszczy Białowieskiej, można je również spotkać w takich miejscach, jak Drawsko Pomorskie, Bieszczady, Puszcza Borecka, Puszcza Knyszyńska czy Puszcza Augustowska. Poza Polską można je również spotkać w Rosji, Niemczech, na Ukrainie, Litwie, Białorusi oraz Słowacji.
30. Obserwacje naukowców dowodzą, że żubry żyjące w niewoli i różnego rodzaju hodowlach wykazują nieco więcej tolerancji wobec człowieka i rzadziej bywają agresywne. Nikomu jednak dotąd nie udało się oswoić tego gatunku.
