Szympans to ssak naczelny znajdujący się w obrębie rodziny człowiekowatych. Występują jedynie dwa gatunki, na które można natknąć się wyłącznie na terenie Afryki. Te wyjątkowe zwierzęta odznaczają się ponadprzeciętną inteligencją i pod niektórymi względami przypominają człowieka. To niebywale interesujące zwierzęta i warto się z nimi nieco zapoznać. Co warto o nich wiedzieć? Oto zestaw ciekawostek na ich temat.
1. Oba gatunki szympansów występują przede wszystkich w zachodniej i środkowej części Afryki równikowej. Można je spotkać na terenach Gwinei, Sierre Leone oraz w okolicy Jeziora Wiktorii i Tanganiki.
2. Wśród szympansów występuje dymorfizm płciowy. Oznacza to, że są dostrzegalne różnice fizyczne, które pozwalają odróżnić samca od samicy. Samice na ogół są nieco mniejsze, a długość ich ciała nie przekracza 90 centymetrów.
3. Szympansy odznaczają się czarnym futrem, które z wiekiem zaczyna płowieć i siwieć. Starsze osobniki można poznać po łysiejących partiach ciała.
4. Szympansy najbezpieczniej czują się w konarach drzew i to właśnie na wysokościach budują swoje gniazda. Składają się one z gałązek i liści. Życie na wysokościach pozwala uniknąć bezpośredniej konfrontacji z drapieżnikami zagrażającymi ich życiu.
5. Zaobserwowano, że szympansy doskonale radzą sobie z określonymi dolegliwościami, stosując w tym celu rośliny o konkretnych właściwościach. Sięgają po konkretne gatunki owadów i rośliny, by przyspieszyć gojenie ran.
6. Szympansy odznaczają się bardzo dużymi umiejętnościami mimicznymi. Za pomocą mimiki są w stanie wyrażać rozmaite emocje. Uśmiech zawsze wiąże się z zadowoleniem. Wydęte policzki mogą oznaczać dezaprobatę, a z kolei bardzo szeroki uśmiech jest oznaką smutku.
7. Szympansy żyją w stadach. Doskonale czują się w swoim towarzystwie i z łatwością dzielą się między sobą obowiązkami. Opieka nad młodymi najczęściej spada na samice. Maluch nie musi obawiać się o swoje bezpieczeństwo, ponieważ na ogół czuwa nad nim gromadka samic.
8. W latach siedemdziesiątych na terenie Parku Narodowego Potoku Gombe zaczęła się czteroletnia wojna pomiędzy dwiema grupami szympansów. Przebieg konfliktu obserwowała, a następnie opisała Jane Goodall.
9. Szympansy i ludzie mają bardzo podobne DNA. Szacuje się, że podobieństwo wynosi nawet do ponad 90 %.
10. Szympansy są w stanie okazywać bardzo różne emocje. Tak jak ludzie, odczuwają radość oraz smutek. Bywają bardzo empatyczne, ale w zetknięciu z niechcianymi osobnikami potrafią być niebywale brutalne. Po utracie bliskich wpadają w rozpacz, a znane są także przypadki szympansów zmagających się z silnymi stanami depresyjnymi.
11. Badania potwierdzają, że szympansy są w stanie nauczyć się bardzo wielu zwrotów w języku migowym. Dzięki temu podstawowa komunikacja z oswojonym szympansem może przebiegać bardzo sprawnie.
12. Są jednymi z nielicznych zwierząt, które zapadają na takie same choroby jak ludzie.
13. Szympansy są bardzo silnymi zwierzętami. Ich muskularne ciała są przyzwyczajone do dużego wysiłku, ale umożliwiają również zwinne i bezproblemowe przemieszczanie się na dużych wysokościach.
14. Jako jedne z nielicznych zwierząt opanowały sztukę tworzenia narzędzi, które ułatwiają funkcjonowanie oraz pozyskiwanie pożywienia. Również z tego względu bardzo często porównywane są do człowieka. W razie konieczności są w stanie wspiąć się na wyżyny kreatywności, by tylko ułatwić sobie codzienne funkcjonowanie.
15. Szympansy nie należą do zwierząt wybrednych pod względem żywienia. Podobnie jak człowiek, są wszystkożerne. Sięgają zarówno po pokarm roślinny, jak i mięso, owoce i warzywa. Z braku laku będą żywić się korą drzew, owadami oraz nektarem kwiatów.
16. Są zwierzętami stadnymi. W stadach liczących sobie nawet do stu osobników funkcjonują w mniejszych grupach. Rodziny szympansów na ogół składają się z około pięciu osobników.
17. Przeciętna długość życia szympansów żyjących na wolności wynosi około sześćdziesięciu lat. W niewoli mogą żyć nieco dłużej, aczkolwiek w takich warunkach czują się psychicznie znacznie gorzej. Dowiedziono, że szympansy żyjące w niewoli znacznie częściej zmagają się z chorobami psychicznymi.
18. W grupach szympansów bardzo często można zaobserwować, że każdy osobnik posiada swoich ulubieńców oraz tych, za którymi nieszczególnie przepada. Szympans jest w stanie okazywać sympatię, ale nie ma najmniejszego problemu z okazywaniem negatywnych uczuć wobec osobników, którzy stanowią dla niego zagrożenie lub po prostu mu nie odpowiadają.
19. Szympansy posiadają umiejętność planowania przyszłości. Doskonale rozpoznają również członków swojego stada, czego dowiodły badania polegające na pokazywaniu poszczególnym osobnikom nagrań z innymi szympansami.
20. Każdy szympans odznacza się odrębnym charakterem. Nie ma dwóch takich samych szympansów, czego z kolei dowodzą badania polegające na rejestrowaniu reakcji na poszczególne zjawiska. Każdy osobnik odznacza się odrębnym zestawem cech charakteru.
21. Szympansy w niewoli znacznie chętniej sięgają po gotowane potrawy niż te w wersji surowej. Mając do wyboru surowe mięso lub gotowane, na pewno wybiorą wersję poddaną obróbce termicznej.
22. W wolnych od poszukiwania jedzenia chwilach szympansy najchętniej oddają się beztroskiej zabawie. Można wówczas zobaczyć i usłyszeć ich śmiech.
23. Szympansy bez najmniejszego problemu potrafią chodzić na dwóch tylnych nogach. Taka pozycja jest dla nich jednak bardzo niewygodna, dlatego najczęściej podpierają się przednimi łapami.
24. Bardzo często można zaobserwować szympansy, które czyszczą sobie nawzajem futra. Tak zwane iskanie jest dla szympansów sposobem na beztroskie spędzanie wspólnego czasu.
25. Szympans Ham przeszedł do historii jako pierwszy szympans, który odbył kosmiczną podróż. W przestrzeni kosmicznej spędził nieco ponad szesnaście minut, a cała wyprawa zakończyła się absolutnym sukcesem.
26. Niestety wśród szympansów zaobserwowano również niezbyt przyzwoite zachowania. Zdarzają się przypadki, kiedy samiec zmusza samicę do stosunku płciowego. Zarejestrowano również brutalne gwałty.
27. Dziwnym przypadkiem jest szympans o imieniu Lucy, który znajdował się pod opieką pewnej rodziny. Małpa uzależniła się od alkoholu, a ponadto bardzo chętnie oglądała czasopisma dla dorosłych. Warto dodać, że nie jest jedynym przypadkiem szympansa, który chętnie sięga po alkohol. Szympansy chętnie korzystają z takich dobrodziejstw, aczkolwiek po alkoholu stają się agresywne i nieobliczalne.
28. Wieloletnie badania dowodzą, że wśród szympansów zdarzały się osobniki, które można porównać do seryjnych zabójców. Przykładem jest samica, która bez powodu zabiła swoje dziecko oraz matkę.
29. Szympansy są w stanie z gałęzi stworzyć broń, którą będą atakować innych przedstawicieli gatunku. Wytwarzają broń również do samoobrony.
30. Wśród niektórych grup szympansów zaobserwowano również akty kanibalizmu. Takie sytuacje miały miejsce po starciach dwóch grup. Grupa, która wygrała krwawy pojedynek jest skłonna zaatakować maluchy i pożreć je na oczach innych szympansów. Przemoc wśród szympansów nie jest niczym nowym. Wystarczy osobnik, który nie odpowiada innemu samcowi, by wszcząć brutalną walkę na śmierć i życie.
