W dzisiejszym wpisie na blogu przybliżymy fascynujący świat alpak, które choć mogą wydawać się egzotycznymi zwierzętami, mają ciekawą historię. Szczególnie znane i cenione w Ameryce Południowej, ale też coraz bardziej popularne na całym świecie, w tym w Polsce.
1. Zacznijmy od niecodziennego widoku, który może nas zaskoczyć podczas wizyty w hodowli tych zwierząt. Kiedy nadejdzie czas na załatwienie potrzeb fizjologicznych, samice alpak często ustawiają się w kolejce, tworząc uporządkowaną linię – wydaje się, że lubią załatwiać „sprawy” razem. Jest to zachowanie nie tylko urocze, ale i praktyczne, pomagając utrzymać czystość w ich środowisku.
2. Alpaki, choć na pierwszy rzut oka mogą wydawać się dzikimi stworzeniami, są tak naprawdę udomowioną formą wikunii. Te niezwykłe zwierzęta żyją na wysokich wysokościach w Andach Południowej Ameryki, adaptując się do życia nawet na wysokości do 4800 metrów nad poziomem morza (dla przypomnienia Rysy mają 2 501 metrów n.p.m.). Podobnie jak krowy i owce, alpaki są przeżuwaczami, co oznacza, że mają specjalny żołądek umożliwiający im efektywne trawienie roślin.
3. Interesującym faktem jest, że alpaki są blisko spokrewnione z lamami, które również są udomowionymi wersjami innych dzikich zwierząt – guanako. Podczas gdy lamy częściej wykorzystywane są jako zwierzęta juczne (gatunki zwierząt, które są wykorzystywane przez człowieka do przenoszenia np. towarów), alpaki cenione są przede wszystkim za ich wełnę. Wikunie, od których pochodzą alpaki, wywodzą się od zwierząt przypominających wielbłądy, które ewoluowały w Ameryce Północnej, a następnie około 3 miliony lat temu przemieściły się na południe.
4. Około 6000 lat temu ludzie z Andów rozpoczęli proces udomawiania alpak. Wyróżniamy dwa rodzaje alpak: Huacaya i Suri. Alpaki Huacaya posiadają krótszą, zakręconą wełnę, natomiast Suri charakteryzują się długimi włóknami wełny. Są to najmniejsze członkowie rodziny wielbłądowatych, alpaki osiągają średnio około 91 cm wysokości w kłębie oraz mają długość ciała w przedziale od około 122 do 213 cm.
5. Alpaki są niezwykle towarzyskie, łagodne i ciekawskie. Stanowią świetne zwierzęta domowe i mogą być stosunkowo łatwo tresowane. Jako zwierzęta stadne, nie lubią samotności. W sytuacji braku towarzystwa swojego gatunku chętnie przebywają z lamami, kozami czy owcami. Ciekawostką jest fakt, że lamy i alpaki mogą się krzyżować, a ich potomstwo nazywane jest huarizo.
6. Futro alpak jest niezwykle miękkie i nie zatrzymuje wody, będąc drugim najsilniejszym włóknem zwierzęcym po moherze. W przypadku stresu lub zagrożenia alpaki mogą pluć na inne zwierzęta, ale nigdy nie robią tego w kierunku ludzi, chyba że doświadczyły wcześniej złego traktowania. Wydają również charakterystyczne dźwięki: spokojne mruknięcia w momencie zadowolenia, krzyki w sytuacji zagrożenia oraz niezwykłe dźwięki podniecenia.
7. Niezwykłą cechą tych zwierząt jest ich higiena – całe stado korzysta z tego samego miejsca na potrzeby fizjologiczne, co generalnie pomaga zapobiegać rozprzestrzenianiu się chorób. Pomimo globalnej ekspansji, 99% światowej populacji alpak wciąż mieszka w Ameryce Południowej.
8. W Polsce alpaki zyskują na popularności nie tylko jako zwierzęta hodowlane dla wełny, ale także jako atrakcja turystyczna oraz sympatyczni towarzysze. Ich niezwykła historia, fascynujące cechy i łagodne usposobienie sprawiają, że coraz więcej osób interesuje się tymi wyjątkowymi stworzeniami.
9. Alpaki rozmnażają się raz w roku, zazwyczaj rodząc jedno młode. Okres ciąży alpaki może trwać od 242 do 345 dni, co jest dość długim okresem w porównaniu z innymi zwierzętami hodowlanymi. Proces porodu trwa około 7 godzin. Nowo narodzone ważą około 9 kg i są odsadzane od matki po około 6-8 miesiącach. Samice są gotowe do rozrodu już w wieku 12-15 miesięcy, podczas gdy samce dojrzewają nieco wolniej i są gotowe do rozmnażania około trzeciego roku życia.
10. Jedną z najbardziej pozytywnych informacji jest fakt, że alpaki nie są gatunkiem zagrożonym wyginięciem. Te sympatyczne zwierzęta mogą żyć do 20 lat, dostarczając swoim opiekunom wiele radości i satysfakcji. Zaskakującą cechą alpak jest ich różnorodność kolorystyczna – występują w 22 kolorach, od głębokiego czarno-niebieskiego, przez brązy i beże, aż po śnieżną biel.
11. Mimo że alpaki są znane przede wszystkim z produkcji wysokiej jakości wełny, warto wspomnieć, że w niektórych regionach Andów mięso alpaki jest cenionym źródłem pożywienia. W Peru uważane jest nawet za przysmak. Interesującym faktem jest, że alpaki nie mają zębów w górnej przedniej części pyska, co czasami nadaje im komiczny wygląd.
12. Zostały udomowione przez rdzenne ludy gór Andów w Peru, Boliwii i Chile, które ceniły je za luksusową wełnę. Inkowie, w rzeczywistości, bardziej cenili włókno alpaki niż złoto.
13. Ich gęsta wełna działa jak izolacja, utrzymując je w cieple w mroźnych temperaturach i chłodząc w gorącej pogodzie. Mają również unikalny system odpornościowy, który pomaga im oprzeć się niektórym chorobom powszechnym u innych zwierząt.
14. Alpaki są łagodne dla środowiska i mają minimalny wpływ na tereny, na których się pasą. Mają poduszeczkowate stopy zamiast kopyt, co pomaga zapobiegać erozji gleby. Ponadto alpaki są znane ze swojego efektywnego trawienia, produkując stosunkowo mało metanu w porównaniu z innymi zwierzętami hodowlanymi.
15. Najstarsza zarejestrowaną alpaka żyła 27 lat. Po 8-10 latach jakość ich wełny zaczyna się obniżać, ale to nie przeszkadza im w byciu uroczymi i przyjaznymi stworzeniami!
16. Pomimo swojej egzotycznej aury, alpaki przez tysiące lat były hodowane jako bydło domowe. Ich głównym produktem jest wełna, podobnie jak w przypadku owiec, co skutkuje klasyfikacją tych zwierząt jako bydła zarówno przez rządy federalne Stanów Zjednoczonych, jak i Kanady.
17. Co ciekawe, alpaki, podobnie jak wszystkie członkowie rodziny wielbłądowatych, używają plucia jako formy komunikacji w sytuacjach negatywnych. Mogą okazywać niezadowolenie, plując na inne alpaki, które według nich wchodzą na „ich” terytorium lub podczas sporów w stadzie. Czasami ludzie mogą znaleźć się w zasięgu „ognia krzyżowego”, dlatego warto zrozumieć ich zachowanie, aby uniknąć nieprzyjemnych sytuacji.
18. Alpaki są zwierzętami niezwykle cichymi i spokojnymi. Komunikują się między sobą głównie za pomocą niskich, mruczących dźwięków, które wydają, aby wyrazić troskę lub stres. Rzadziej słychać głośne „alarmowe wołanie”, które służy ostrzeżeniu stada przed potencjalnym zagrożeniem.
19. Opieka nad alpakami nie wymaga dużych nakładów pracy. Potrzebują one podstawowego schronienia, ochrony przed niekorzystnymi warunkami pogodowymi oraz dostępu do świeżej wody i pożywienia. Coroczne strzyżenie jest niezbędne, aby zapewnić im komfort w cieplejsze miesiące.
20. Populacja alpak jest zagrożona przez zmiany klimatyczne, które zmieniły wzorce pogodowe w regionie andyjskim, gdzie te zwierzęta się pasą. Kiedyś bujne pastwiska na wysokości 4000 metrów wysychają, a nieprzewidywalne zmiany temperatur sprawiają, że alpaki są bardziej podatne na choroby. Innym zagrożeniem dla gatunku jest możliwość krzyżowania się alpak z lamami i wikuniami.
