Krzyżówka jest najpospolitszym ptakiem wodnym w Polsce, a z przedstawicielami tego gatunku spotkamy się praktycznie nad każdą rzeką i stawem.
Czy popularna kaczka może nas czymś zaskoczyć? Jak się okazuje, nasza wiedza o popularnej kaczce jest dość skromna. Oto 30 ciekawostek o krzyżówce, dzięki którym spojrzymy na ten pospolity gatunek z nowej perspektywy.
1. Od kaczki krzyżówki wywodzą się kaczki domowe, które od ok. 2500 lat są wykorzystywane przez człowieka (m.in. jako źródło mięsa).
2. U krzyżówek bardzo wyraźny jest dymorfizm płciowy. O ile samice nie przyciągają uwagi, to kaczory (szczególnie w okresie godowym) są widoczne z daleka dzięki zielonej głowie, oddzielonej od reszty ciała białą obrożą.
3. Kaczka krzyżówka może osiągać masę ciała dochodzącą nawet do 1,8 kg (samiec) i 1,3 kg (samica). Długość ciała tych ptaków waha się od 50 do 65 cm, z kolei rozpiętość skrzydeł zwykle nie przekracza 1 metra.
4. Pierwszy naukowy opis krzyżówki pochodzi z 1758 roku, a jego autorem jest Karol Linneusz (szwedzki przyrodnik związany z Uniwersytetem w Uppsali).
5. Kaczki krzyżówki są dość powszechne na półkuli północnej, choć gatunek ten został wprowadzony przez człowieka na teren Australii oraz Nowej Zelandii (gdzie krzyżówki uznano za gatunek inwazyjny).
6. Krzyżówki są ptakami wędrownymi, choć w wielu miastach (m.in. ze względu na dokarmianie) osiedliły się na stałe.
7. Krzyżówka jest kaczką ściśle związaną z wodą, a jej ulubionymi miejscami są stawy i jeziora. Ptaka tego możemy obserwować również na spokojniejszych rzekach.
8. Krzyżówki są ptakami dość towarzyskimi, zatem często możemy obserwować je w towarzystwie przedstawicieli innych gatunków ptaków wodnych (np. łabędzi, perkozów czy gęgaw).
9. Choć krzyżówki zwykliśmy kojarzyć z wodą, kaczki te świetnie radzą sobie w powietrzu. Są w stanie pokonać w ten sposób spore odległości i lecieć z prędkością do 90 km/h.
10. W diecie krzyżówek ważne miejsce zajmują rośliny (szczególnie wodne), nie pogardzi jednak takimi przysmakami, jak skorupiaki czy larwy komarów.
11. Podczas dokarmiania krzyżówek musimy zachować ostrożność i unikać tych produktów, które mogą tym ptakom zaszkodzić. Szczególnie niebezpiecznym składnikiem dla kaczek jest chleb, który prowadzi do rozwoju deformacji znanej jako anielskie skrzydło.
12. Samice na lęgi wracają albo do miejsca, w którym same przyszły na świat, albo do miejsca, w którym już raz doczekały się potomstwa.
13. Czas wysiadywania jaj u kaczek krzyżówek wynosi około 4 tygodni. Jednorazowo samica może znieść ich dwanaście.
14. Małe kaczki krzyżówki już w 55 dniu życia są w stanie samodzielnie latać.
15. Dla krzyżówek ważną kwestią są bezpieczne gniazda. Zwykle powstają one w wysokiej trawie, bywa jednak i tak, że kaczki decydują się je założyć nieco wyżej (np. na niewysokim drzewie).
16. Wychowaniem młodych krzyżówek samice zajmują się samodzielnie. Kaczory zwykle tracą zainteresowanie partnerką w chwili, gdy z jaj wyklują się młode.
17. Nazwa krzyżówka nawiązuje do umiejętności łączenia się z innymi gatunkami kaczek.
18. W Polsce kaczka krzyżówka uznawana jest za gatunek łowny. Sezon na te ptaki trwa od 15 sierpnia do 21 grudnia.
19. Krzyżówki chętnie zakładają tzw. kacze przedszkola, gdyż samice tego gatunku chętnie opiekują się potomstwem innych samic.
20. Krzyżówki są gatunkiem odgrywającym bardzo ważną rolę w ekosystemie, przy czym szczególnie ważny jest ich wpływ na rozprzestrzenianie się niektórych gatunków roślin wodnych.
21. Krzyżówka potrafi lecieć pionowo w górę. Choć lot taki możliwy jest na bardzo krótkim dystansie, umożliwia kaczce ucieczkę przed niektórymi gatunkami drapieżników.
22. Kaczka ta potrafi zsynchronizować ruchy głowy z pływaniem, dzięki czemu podczas żerowania może utrzymać stałe pole widzenia.
23. Krzyżówka uznawana jest za najliczniejszy gatunek kaczki na świecie, a jej populacja szacowana jest na 19 milionów osobników.
24. Średnia długość życia krzyżówki wynosi 3 lata, warto jednak zaznaczyć, że wiele młodych kaczek pada ofiarą drapieżników.
25. Najdłużej żyjąca krzyżówka, której wiek udało się potwierdzić naukowcom, dożyła 29 lat.
26. W środowisku naturalnym na krzyżówkę czeka sporo zagrożeń. Jest ona pokarmem m.in. dla ptaków drapieżnych, łasic i lisów. W wodzie największym zagrożeniem dla tych kaczek są duże ryby, m.in. sumy i szczupaki.
27. Kaczki krzyżówki dość często pojawiają się w literaturze i malarstwie. Można je podziwiać m.in. na obrazach Kurta Heydena — pochodzącego z Bawarii malarza, który chętnie uwieczniał sceny z polowań.
28. Okres godowy u krzyżówek zaczyna się już pod koniec grudnia.
29. Krzyżówki mają wyjątkową umiejętność — mogą troszczyć się o swoje bezpieczeństwo podczas odpoczynku. Jedno oko podczas snu może pozostać otwarte, dzięki czemu jedna półkula mózgu pracuje, a druga odpoczywa.
30. Kaczor podczas toków wydaje charakterystyczne gwizdy, którymi przyciągają uwagę samic.
