Kozy kojarzy się z wiejskim krajobrazem, a wydawane przez nich beczenie z dźwiękami, jakie spotkać można na terenach wiejskich i rolniczych. Z ich mleka tworzy się ser, ich wypasanie to część wspomnień z dzieciństwa wielu osób. Niektórzy może nawet się ich boją, choć trzeba przyznać, iż te zwierzęta, kiedy się im przyjrzeć, mogą okazać się naprawdę interesującymi stworzeniami.
1. Kozy zostały udomowione około 10 000 lat temu, obecnie na całym świecie występuje ponad 200 domowych ras kóz.
2. W badaniach opublikowanych w Biology Letters naukowcy odkryli, że kozy patrzą ludziom w oczy, gdy są sfrustrowane wykonaniem zadania i przydałaby im się niewielka pomoc.
3. Zarówno samce, jak i samice kóz mogą mieć kępki włosów pod brodą. Obydwa mogą mieć również dzwonki — porośnięte włosami przydatki, zwykle wokół gardła, ale czasami można je znaleźć na twarzy lub zwisające z uszu.
4. Kozy są bardzo wybrednymi smakoszami, ale jednocześnie bardzo pomysłowymi i potrafią znaleźć najbardziej pożywne produkty, gdziekolwiek się znajdują. Może to obejmować korę drzewną, która jest bogata w garbniki. Kozy mogą przetrwać na najcieńszych skrawkach trawy, więc jedynymi miejscami, w których kozy nie mogą żyć, są tundry, pustynie i siedliska wodne. Na Hawajach i innych wyspach żyją nawet grupy dzikich kóz.
5. Kozy to na ogół dość odporne zwierzęta, ale wydaje się, że nie lubią deszczu. Według Narodowej Biblioteki Rolniczej USDA „Kozy pobiegną do najbliższego dostępnego schronienia, gdy nadejdzie burza, często docierając tam przed spadnięciem pierwszych kropel deszczu. Mają też silną niechęć do kałuż i błota. Prawdopodobnie na skutek ewolucji były wolniejsze od pasożytów, jeśli unikały mokrych plam”. Niektórzy ludzie oferują kozom zadaszone schronienie z podwyższoną podłogą z rusztów, dzięki czemu mogą pozostać suche od głowy po kopyta.
6. Istnieją trzy rodzaje kóz: kozy domowe (Capra hircus), które można spotkać na farmie, kozy górskie (Oreamnos americanus), które zwykle żyją na stromych, skalistych obszarach oraz kozy dzikie (rodzaj Capra), do którego zaliczają się koziorożce, markhory i tury. Istnieje ponad 200 uznanych krajowych ras kóz. Są hodowane na całym świecie ze względu na nabiał, mięso i błonnik.
7. Kozy mają bogatsze życie emocjonalne, niż można by pomyśleć. Nie tylko są ogólnie zaskakująco inteligentne i potrafią nauczyć się zadania w ciągu około 12 prób, ale potrafią także rozpoznać swoich przyjaciół na podstawie samego dźwięku, a nawet odróżnić emocje innych kóz, słuchając ich wołania.
8. Kozy często rodzą się z zębami. Są to zęby siekacze mleczne, zwane także zębami mlecznymi. Późniejsze pary zębów mlecznych wyrastają ze środka szczęki i wysuwają się. Młodsza koza otrzymuje zwykle jedną parę zębów tygodniowo, więc już w wieku zaledwie miesiąca koźlę ma zwykle pełny zestaw ośmiu siekaczy. Te mleczne zęby pozostają do czasu, aż koza osiągnie wiek około roku. Po wypadnięciu tych zębów dorosłe kozy mają 32 zęby: 24 zęby trzonowe i 8 dolnych siekaczy. Kozy nie mają zębów w górnej przedniej szczęce.
9. Kozy pojawiają się w mitologii nordyckiej. Thor, bóg piorunów, zazwyczaj chodził lub używał swojego mitycznego młota do latania. Jednak według mitologii nordyckiej podczas burzy Thor jechał rydwanem zaprzężonym w dwie kozy, Tanngrisnir (po nordycku „obgryzający zęby”) i Tanngnjóstr („zgrzytający zębami”). Kiedy Thor był głodny, zjadał swoje kozy, aby wskrzesić je swoim młotem.
10. Na świecie żyje około 450 milionów kóz. W Chinach żyje ponad 170 milionów kóz.
11. Pierwsi ludzie hodujący kozy używali ich skór do produkcji butelek po wodzie i winie, a w czasach biblijnych używano skór kozich do produkcji pergaminu do pisania.
12. Ich źrenice są prostokątne, co zapewnia im większy zakres widzenia. Widzą w zakresie od 320 do 340 stopni, jednak nie są w stanie spojrzeć w górę ani w dół bez poruszania głową.
13. Podobnie jak krowy, kozy mają czterokomorowy żołądek, który pomaga im trawić twardą paszę objętościową.
14. Kozy żyją od 8 do 12 lat.
15. Uważa się, że kawę odkryły kozy. Pasterze kóz zauważyli, że po zjedzeniu ziaren kawy ich zwierzęta nabrały energii.
16. Ciąża samic kóz trwa stosunkowo krótko, bo wynosi około 150 dni, co pozwala im na częstsze rozmnażanie. Po urodzeniu jednego lub dwojga dzieci naraz koźlęta mogą już stać i chodzić w ciągu zaledwie kilku minut od przyjścia na świat.
17. Podstawową formą komunikacji jest ich wokalizacja, zwana beczeniem. Każde beczenie, różniące się wysokością, głośnością i częstotliwością, niesie inną wiadomość. Niezależnie od tego, czy jest to matka wołająca swoje dziecko, sygnał ostrzegawczy, czy oznaka niepokoju, beczenie jest językiem złożonym z niuansów w społeczności kóz.
18. Kiedy dwie kozy spotykają się po raz pierwszy, często w ramach powitania wykonują zabawne uderzenie głową, ustanawiając w ten sposób więź, która może trwać przez całe życie.
19. W przypadku większości zwierząt innych niż naczelne, gdy obiekt zniknie im z pola widzenia, zapominają o jego istnieniu, dopóki nie zobaczą go ponownie lub nie wywęszą. Jednakże w przypadku kóz, podobnie jak u ludzi, wydaje się, że to, co jest poza zasięgiem wzroku, nie oznacza tego, co jest poza umysłem. Zdolność tę nazywa się trwałością obiektu.
20. 65% do 72% mleka spożywanego na świecie to mleko kozie. Głównym powodem jest to, że o wiele łatwiej jest hodować kozy niż krowy, zwłaszcza w krajach rozwijających się.
